| ادغام حالت ازی و بایی در زبان فارسی باستان |
| Paper ID : 1090-ICIL |
| Authors |
|
Ehsan Changizi * سعادت آباد خیابان علامه جنوبی دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی دانشگاه علامه طباطبائی |
| Abstract |
| در نظام حالت زبان فارسی باستان، دو حالت ازی و بایی مفرد را برای صیغگان مختوم به a، با دو نشانة مختلف در نظر گرفته‌اند: ā نشانة حالت بایی و-at / -t نشانة حالت ازی. در نظام نوشتاری فارسی باستان، همخوان t پس از a و ā نشان داده نمی‌شود، به همین سبب پایانة هر دو حالت تنها با ā نشان داده شده است. در این مقاله، با مروری بر نشانه‌های حالت بایی و ازی در انواع ماده‌های اسمی، معلوم می‌گردد که طی تحولات نظام حالت در فارسی باستان، حالت ازی در شمار مفرد تمایز خود را از دست داده و با حالت بایی ادغام شده و هر دو نشانة ā داشته‌اند. در شمار جمع نیز، این دو حالت با نشانة -biš یا -abiš به کار رفته‌اند. در صیغگان ضمایر نیز، نشانة حالت ازی و بایی -nā است. این گونه ادغام امری رایج در زبانهای هندی‌واروپایی است. بنابراین، همانگونه که در نظام حالت فارسی باستان، حالت برایی و اضافی یکسان است، می‌توان حالت ازی و بایی را نیز یکی در نظر گرفت. ادغام حالت بایی با ازی سبب چندمعنا شدن حالت بایی و ابهام معنایی آن در بافت جمله شده است. برای ابهام از کارکرد حالت، کاربرد حروف اضافه بیشتر شده و در نهایت، به تحلیلی‌شدگی زبان فارسی باستان انجامیده است. |
| Keywords |
| فارسی باستان، بایی، ازی، حرف اضافه، تحلیلی‌شدگی |
| Status: Accepted |